- Co to jest Zarząd sukcesyjny?
- Kim jest Zarządca sukcesyjny?
- Kto może być Zarządcą sukcesyjnym?
- Kto nie może być Zarządcą sukcesyjnym?
- Czy Zarządca sukcesyjny dziedziczy firmę (wpisaną do CEIDG)?
1. Co to jest Zarząd sukcesyjny?
Zarząd sukcesyjny to forma tymczasowego zarządu przedsiębiorstwem (działającego na podstawie wpisu do CEIDG) zmarłego przedsiębiorcy. Instytucja Zarządu sukcesyjnego ma na celu zabezpieczenie interesów firmy wpisanej do CEIDG po śmierci przedsiębiorcy poprzez zapewnienie jej sprawnego, nieprzerwanego funkcjonowania do czasu rozstrzygnięcia spraw spadkowych po zmarłym. Najprościej rzecz ujmując – firma ma działać mimo śmierci właściciela.
Przykład:
Przykład zawarty w pytaniu nr 2 poniżej.
2. Kim jest Zarządca sukcesyjny?
Zarządca sukcesyjny to osoba fizyczna, ktoś o statusie podobnym do prokurenta albo syndyka. Zarządca sukcesyjny zajmuje się tymczasowym zarządem przedsiębiorstwa – jego bieżącą działalnością, do czasu zakończenia formalności spadkowych i działu spadku. Decyzje podejmowane przez Zarządcę sukcesyjnego mają wpływ na sytuację wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku (spadkobierców firmy), którzy dotychczas utrzymywali się z zysków firmy po zmarłym.
Przykład:
Pan Paweł prowadził stację benzynową, działalność gospodarczą rozpoczął 10 lat po zawarciu małżeństwa z żoną Anną. Pani Anna nigdy nie pracowała. Pan Paweł miał trójkę dzieci: 27 letniego Kamila, 25 letniego Mariusza i 17 letniego Jana. Kamil od kilku lat pracował z Panem Pawłem na stacji benzynowej. Mariusz był skonfliktowany z rodziną i przede wszystkim z ojcem po tym, jak ten zwolnił go ze stacji benzynowej za nadużywanie alkoholu w pracy. Jan jest przed maturą, nie pracuje, uczy się. Pan Paweł na wypadek swojej śmierci powołał i wpisał Kamila do CEIDG jako Zarządcę sukcesyjnego. Po śmierci Pana Pawła majątek dziedziczą po nim jego dzieci i żona. Skonfliktowany z ojcem Mariusz chce natychmiast wrócić do pracy na stację benzynową, bo jest przekonany, że jako spadkobierca może od razu zacząć zarządzać firmą zmarłego ojca. Nie może jednak tego zrobić, gdyż obecnie firmą zarządza Kamil, którego ojciec ustanowił Zarządcą sukcesyjnym. Dzięki instytucji Zarządu sukcesyjnego mimo konfliktu rodzinnego, który nie ustał po śmierci ojca, firma działa nieprzerwanie pod kierownictwem Kamila dostarczając środków utrzymania rodzinie, w tym niepracującej Pani Annie i uczącemu się jeszcze Janowi.
3. Kto może być Zarządcą sukcesyjnym?
Zarządcą sukcesyjnym może być osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Nie musi to być osoba spokrewniona z przedsiębiorcą. Osoba powołana na Zarządcę sukcesyjnego nie musi być przedsiębiorcą.
Przykład:
Pani Anna prowadzi kwiaciarnię. Od 15 lat zatrudnia zaufaną pracownicę Kasię. Jej mąż Adam jest budowlańcem, nie zna się na kwiatach. Pani Anna ma trójkę dzieci – Martę studentkę botaniki, która za rok kończy studia i jest obecnie zajęta pisaniem pracy magisterskiej, Agnieszkę, która jest w liceum i Jana, który jest w ósmej klasie szkoły podstawowej. Pani Anna obecnie zarabia dużo więcej od swojego męża Adama i jest główną żywicielką rodziny. Z uwagi na to, że wśród członków rodzinny Pani Anny brak jest osób, które mógłby przejąć biznes w razie jej śmierci, Pani Anna powołała pracownicę Kasię na Zarządcę sukcesyjnego. Po śmierci Pani Anny, która zginęła w tragicznym wypadku samochodowym, Kasia zarządza kwiaciarnią do czasu rozstrzygnięcia spraw spadkowych dostarczając rodzinie zmarłej Anny środków utrzymania. Pomoc Kasi jest nieceniona tym bardziej, że rodzina jest pogrążona w głębokiej żałobie i nikt z jej członków nie ma głowy do zarządzania biznesem i podejmowania decyzji. W przyszłości rodzina może postanowić, że po zakończeniu spraw spadkowych biznes poprowadzi Marta studentka botaniki. Na podjęcie decyzji rodzina ma 2 lata, gdyż na tą chwilę biznes jest bezpiecznie zarządzany przez Kasię, która zna go od podszewki.
4. Kto nie może być Zarządcą sukcesyjnym?
Zarządca sukcesyjnym nie może być osoba wobec, której orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
Przykład:
Pan Adam prowadzący hotel chciałby ustanowić Zarząd sukcesyjny na wypadek swojej śmierci. Na Zarządcę sukcesyjnego wybrał jednego ze swoich wieloletnich zaufanych pracowników – Karola. Karol w przeszłości prowadził swoją firmę, więc zna się na biznesie. Niestety Karol nie będzie mógł być Zarządca sukcesyjnym, gdyż zaniedbał w przeszłości obowiązkom wynikającym z prawa upadłościowego, nie złożył bowiem na czas wniosku o ogłoszenie upadłości. W tej sytuacji Pan Adam chciał powołać na Zarządcę sukcesyjnego Panią Agnieszkę, która również dobrze zna się na biznesie, bo w przeszłości prowadziła swój sklep monopolowy. Okazuje się jednak, że także Pani Agnieszka nie może być Zarządcą sukcesyjnym, gdyż została skazana przez sąd karny za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem swojej działalności gospodarczej w przeszłości.
Pan Karol chciał znaleźć firmę, która będzie pełnić role Zarządcy sukcesyjnego, jednak dowiedział się od swojego radcy prawnego, że Zarządcą sukcesyjnym nie może być osoba prawna, np. spółka z o.o. Może być nim jednak jeden we wspólników spółki, co obrazuje poniższy przykład.
Przykład:
Adam, Wojtek i Marta założyli AWM spółkę z o.o., która będzie się zajmować świadczeniem usług zarządu majątkiem. Do AWM sp. z o.o. zwrócił się Pan Karol, właściciel wypożyczalni aut. Pan Karol ma trójkę dzieci w szkole podstawowej, żona Joanna nie pracuje, zajmuje się domem. Pan Karol chciałaby ustanowić Zarząd sukcesyjny na wypadek swojej śmierci – jest jedynym żywicielem rodziny, w razie jego śmierci rodzina z dnia na dzień zostanie bez środków do życia, gdyż wypożyczalnia przestanie prowadzić bieżącą działalność a tym samym przynosić zyski. Pan Karol chciałby, aby Zarządcą sukcesyjnym została spółka AWM spółkę z o.o., jest to jednak niemożliwe, gdyż Zarządcą może być jedynie osoba fizyczna. Zarządcą sukcesyjnym może jednak zostać jeden ze wspólników AWM sp. z o.o. – Adam, Wojtek albo Marta.
5. Czy Zarządca sukcesyjny dziedziczy firmę (wpisaną do CEIDG)?
Zarządca sukcesyjny co do zasady nie dziedziczy przedsiębiorstwa po zmarłym a przynajmniej nie w całości (chyba, że zmarły pozostawił testament z zapisem windykacyjnym). Zarządca sukcesyjny zarządza przedsiębiorstwem do czasu rozstrzygnięcia spraw spadkowych.
Przykład:
Pani Agnieszka prowadzi cukiernię. Jej mąż jest stolarzem. Pani Agnieszka ma trzy dorosłe córki, które mają już swoje rodziny i dzieci. Mąż jednej z córek często pomaga Pani Agnieszce w cukierni. Pani Agnieszka kocha swoją pracę, jest już jednak blisko wieku emerytalnego i chciałaby zabezpieczyć swój biznes na wypadek swojej śmierci. Pani Agnieszka nie wie komu przekaże w przyszłości cukiernię – obawia się trudnych rozmów w rodzinie, chce żeby było sprawiedliwie, wie jednak, że obecnie dwie córki mają bardzo małe dzieci i nie byłyby w stanie podołać zarządzaniu biznesem. Jedna z córek Karolina ma już odchowane dzieci i w razie nagłej śmierci Anny mogłaby przejąć tymczasowo prowadzenie cukierni. Pani Anna chciałaby powołać Karolinę na Zarządcę sukcesyjnego, obawia się jednak, że pozostałe dwie córki będą mieć do niej żal, że cukiernie odziedziczy Karolina a one nie dostaną nic. Pani Anna nie ma jednak powodów do obaw, majątek po niej odziedziczą trzy córki i mąż, Karolina będzie zarządzać cukiernią jedynie do czasu rozstrzygnięcia spraw spadkowych. Po tym czasie córki i mąż mogą zdecydować wspólnie, kto będzie prowadził cukiernię. Mogą to robić trzy córki, dwie albo jedna z nich. Będą mieć czas na decyzję, gdyż tymczasowo cukiernią zajmuje się Karolina, biznes jest zatem bezpieczny i funkcjonuje jak dotychczas.
